Geçtiğimiz hafta Amerika Birleşik Devletleri başkan adayları Donald Trump ve Joe Biden arasında ilk münazara yapıldı. Seçimlere bir aydan az bir süre kala yapılan ve oldukça kaotik geçen münazaranın ardından Başkan Trump’ın koronavirüs testinin pozitif çıkmasıyla birlikte tüm gözler 3 Kasım’daki seçimlere yoğunlaştı. Anketlere göre Demokrat Parti adayı eski Başkan Yardımcısı Joe Biden önde ve başkanlığı elde edebilmek için gereken 270 seçici kurul üyesini de elde edecek gibi görünüyor. Öte yandan Amerika Birleşik Devletleri, 3 Kasım’da sadece başkanını seçmeyecek. Yeni başkanın birlikte çalışacağı Temsilciler Meclisi ve 100 üyenin bulunduğu Senato’da da 35 koltuk yeniden seçilecek. Bu 35 koltuğun içinde 2014 yılında göreve başlayan 33 “Class 2”[1] senatörü ile 2008 yılı başkanlık seçimlerinde Barack Obama’ya karşı yarışan ancak Ağustos 2019’da vefat eden Cumhuriyetçi Arizona Senatörü John McCain ve sağlık sorunları nedeniyle görevini Aralık 2019’da bırakmak zorunda kalan Cumhuriyetçi Georgia Senatörü Johnny Isakson’ın koltukları bulunuyor.[2]
Senato’nun Amerikan siyasetinde ne kadar büyük bir güce ve öneme sahip olduğuna Başkan Trump’ın azlinin Temsilciler Meclisi’nden geçmesine rağmen Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Senato’da takılması sırasında tanık olduk. Bununla birlikte Obama’nın son 2 senesinde, Senato’nun Demokratlardan Cumhuriyetçilere geçişinin ardından, yaşadığı zorlukları da Senatonun işleyişteki önemli rolüne örnek gösterebiliriz. Senato, 2014 yılından bu yana Cumhuriyetçilerin elinde ve Cumhuriyetçiler şu an 45’e karşı 53’le çoğunluğa sahipler. Senato’da yeniden seçilecek 35 koltuğun 23’ü ise hali hazırda Cumhuriyetçilerde bulunuyor ancak kamuoyu araştırmaları Demokratların senatör sayısını arttıracağı yönünde. Bununla birlikte çoğunluğu kimin sağlayacağı hala bir muamma. İşte bu nedenle Cumhuriyetçilerin, yalnızca Başkan Trump’ın tekrar seçilmesi için değil ancak Senato seçimleri için de yoğun çaba sarf etmesi gerekiyor. Biz de bu yazımızda sonucu belirleme ihtimali çok yüksek olan yedi eyalete yoğunlaşacağız.
Arizona
Arizona Eyaleti uzun zamandır Cumhuriyetçi seçmenlerin yoğun olduğu bir eyalet olarak biliniyor. 1952’deki başkanlık seçimlerinden bu yana eyalette yapılan 17 seçimin 16’sında Cumhuriyetçi başkan adayları seçimi kazanırken 1992’den beri seçilen iki senatör de Cumhuriyetçi Parti’dendi. Ancak 2018’deki “Class 1” senatörlüğünün Cumhuriyetçilerden Demokratlara geçmesiyle beraber yıllardır süregelen gelenek bozuldu. 3 Kasım seçimlerinin ise eyalet için ayrı bir önemi bulunuyor: 1987’den bu yana senatörlük görevini yerine getiren ve 2008 yılında Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı olan John McCain’in ölümü nedeniyle eyalet özel olarak seçime gidiyor. John McCain’in yerine atanan Jon Kyl’ın istifa etmesinin ardından göreve gelen Cumhuriyetçi Senatör Martha McSally, 2018 yılında eyaletin diğer senatörlük koltuğu için yarışa girmiş ve Demokrat rakibi Kyrsten Sinema’ya yenilmişti. Senatörlük için yeniden aday olan Cumhuriyetçi Martha McSally’nin bu seçimdeki rakibi ise Demokrat Parti’den Mark Kelly. Kelly’in ilginç bir hikayesi var. İkiz kardeşi gibi eski bir astronot olan Kelly, dört farklı uzay görevine katılmış ve 54 gün uzayda kalmış bir isim. Bunun yanı sıra Kelly’in eski Temsilciler Meclisi üyesi eşi Gabby Giffords, 2011 yılında Tuscon’da silahlı bir saldırıya uğramış ve ardından Kelly ile eşi Giffords birlikte yürüttükleri silah kontrolü çalışmalarıyla Amerikan kamuoyunda tanınan isimler haline gelmişti.[3] Anketlere göre Demokrat Mark Kelly’nin küçük bir farkla kazanması bekleniyor lakin Cumhuriyetçilerin bu koltuğu tam 52 yıldır bırakmadıklarını da unutmamak gerek.
Colorado
Colorado, Demokratların bu seçimde en çok güvendiği eyaletlerin başında geliyor. Bu güveni, eyalette gerçekleşen 2016 başkanlık seçimlerinde Trump’ın kaybetmesine dayandırmak mümkün. Eyalette Trump’ın 2020 seçimlerini kaybetmesine de kesin gözüyle bakılıyor. Colorado’yu Cumhuriyetçilerin elinden alacaklarına emin olan Demokrat Parti adayı ise 2011-2019 yılları arasında eyalette iki dönem valilik görevinde bulunmuş John Hickenlooper. Eski Vali Hickenlooper’ın politikacıları kölelere benzetmesine ilişkin altı yıl önceki sözleri ortaya çıksa de eyaletteki popülerliği hala onu anketlerde önde gösteriyor.[4] Bu nedenle 2014 yılındaki seçimleri kıl payı kazanan mevcut Cumhuriyetçi Senatör Cory Gardner, senatörlüğünü savunmak zorunda kalacak gibi duruyor.
Georgia
2000 yılından bu yana Cumhuriyetçi başkan adaylarının kazandığı Georgia, 2018’den bu yana “swing state” olarak adlandırılan ve hangi partinin galip geleceği kestirilemeyen bir eyalet olarak anılıyor. 3 Kasım’daki başkanlık seçimlerinin kıran kırana geçmesinin beklendiği eyaletlerinin başında gelen Georgia’da, senato seçimlerinde -diğer eyaletlerin aksine- 2 koltuk için yarışılacak. 2005 yılından bu yana görev yapan Cumhuriyetçi Senatör Johnny Isakson’un sağlık sorunları sebebiyle görevi bırakmasının ardından özel olarak yapılacak seçimlerde, eyalet yasalarınca parti ön seçimleri yapılamadığından ilk turda bütün adaylar yarışacak. 6 Cumhuriyetçi ve 8 Demokrat adayın yarışacağı seçimlerde büyük bir sürpriz olmaması durumunda hiçbir adayın ilk turda %50 çoğunluğu alması beklenmiyor. İkinci turun 2021’in ilk haftasında yapılması ön görüldüğünden Senato çoğunluğunu hangi partinin ele geçirdiği büyük bir ihtimalle bu sene öğrenilemeyecek.
Bir diğer koltuk için mücadele ise mevcut Cumhuriyetçi Senatör David Perdue ile bir medya kuruluşunun CEO’su olan Demokrat aday Jon Ossoff arasında gerçekleşecek. 33 yaşındaki genç Demokrat siyasetçi Ossoff, tarihe geçen Haziran 2017 Temsilciler Meclisi seçimleri sayesinde Amerika kamuoyunda iyice ünlenmişti. İlk turda %48 alan Ossoff ile %18 alan Cumhuriyetçi rakibi arasında gerçekleşen ikinci seçim turunda Ossoff gene %48’de kalmış ve seçimleri kaybetmişti. Yaklaşık 50 milyon doların harcandığı kongre seçimleri, tarihin en pahalı meclis yarışı olmuştu.[5] 3 Kasım’daki seçimler için mevcut Senatör Perdue kıl payı önde gösterilse de seçimlerin, Georgia’daki diğer senatör seçimi gibi Ocak 2021’e uzaması ve ikinci tura kalması da yüksek bir ihtimal.
Iowa
Iowa eyaletindeki senatör seçimleri, araştırma şirketleri tarafından “sonucu en bilinmez seçim” olarak niteleniyor.[6] Mevcut Cumhuriyetçi Senatör Joni Ernst, 2014 yılında rahat bir seçimle senatör koltuğuna oturursa da bu sefer Demokrat aday Theresa Greenfield’a karşı aynı rahatlığı bulmasının zor olacağı söyleniyor. Iowa’daki senatörlük yarışının %1-2 gibi bir farkla son bulması beklenirken aynı kıran kırana yarışın başkanlık seçimlerinde de gözlemlenmesi bekleniyor. Senatör Ernst’in rahatlığına benzer bir şekilde Başkan Trump, 2016 yılında rakibi Clinton’ı %10 oy oranı gibi büyük bir farkla yenmiş olsa da bu başkanlık seçiminin galibinin çok küçük bir farkla belirlenmesi sürpriz olmayacak.
Maine
Maine eyaletindeki “Class 2” senatörlüğü 1978 yılından bu yana Cumhuriyetçilere ait. Bununla birlikte 42 senelik bu periyotta hiç seçim kaybetmeyen Cumhuriyetçiler için bu seçimde durum değişebilir. Cumhuriyetçilerin bu seçimdeki adayı yine Susan Collins. Collins dört dönemdir senatörlük yapıyor. İlk olarak 1996 yılında seçilen Collins, her seçimde oy oranını arttırarak en son 2014 seçimlerinde %68,5 gibi çok yüksek bir oranla bir dönem daha senatörlük yapmaya hak kazanmıştı. Başkan Trump’ın politikalarını eleştirmesi ve yer yer karşı çıkmasıyla tanınan Senatör Collins, Senato’da “bipartisan” olarak bilinen ve iki partiye de yakın duran senatörlerin arasında bulunuyor. Senatör Collins’in rakibi ise Demokrat Parti adayı Sara Gideon. Demokrat Gideon, an itibarıyla anket sonuçlarında Collins’in önünde yer alıyor. Collins gibi iddialı bir adaya karşı Gideon’un kamuoyu araştırmalarını önde götürmesinin en önemli sebeplerinden biri ise ülkedeki en büyük LGBTQ hakları savunucusu olan Human Rights Campaign’in (HRC) desteğini ilk defa Collins’ten çekip bu seçimde Demokrat aday Gideon’ı destekleyeceğini açıklaması oldu.[7]
Montana
Montana Eyaleti, Donald Trump’ın 2016 seçimlerinde rahat bir şekilde kazandığı eyaletlerin başında geliyordu. 3 Kasım’daki seçimlerde de Donald Trump’ın Montana’da birinci gelmesi bekleniyor. Eyalette yine Trump kazanırsa şaşırtıcı olmayacak çünkü 1996’dan bu yana Montana’daki başkanlık seçimlerini hep Cumhuriyetçi adaylar kazanıyor. Lakin bu durum valilik ve senato seçimlerinde aynı şekilde işlemiyor. Montana Eyaleti, başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi adayı desteklerken vali ve senatörlerini Demokratlardan seçmesiyle ünlü. Eyaleti, 2005 yılından bu yana Demokratlar yönetirken 1948’den beri yapılan 24 senato seçiminin 20’sini de Demokrat adaylar kazanmıştı.
3 Kasım’daki senato seçimlerinde mevcut Cumhuriyetçi Senatör Steve Daines ikinci dönemi için yarışacakken rakibi ise Demokrat Parti’nin adayı Montana Valisi Steve Bullock olacak. 2014 yılındaki seçimlerde %17 oy farkıyla seçimleri kazanıp Montana’da yıllardır süren Demokrat Parti hükümranlığına son veren Daines’in işi bu sefer o kadar kolay olmayacak gibi.
North Carolina
Anket şirketlerine göre North Carolina eyaleti, başkanlık seçimlerinin kıyasıya geçmesi beklenen eyaletlerden biri olarak öne çıkıyor. Bu rekabetin Senato seçimlerinde de gözlenmesi bekleniyor. 2002’deki senato seçimlerinden bu yana North Carolina’daki “Class 2” senatörlüğünü hiçbir isim üst üste iki defa kazanamadı ve senatörlük sırasıyla Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında el değiştirdi. Şeytanın bacağını kırıp bir dönem daha seçilmek için uğraşan Cumhuriyetçi Senatör Thom Tills ise Başkan Trump’ın COVID-19’a yakalanmasının ardından kendi testinin de pozitif çıktığını açıkladı.[8] Şu ana kadarki anketlerde Demokrat aday Cal Cunnigham önde gösterilse de Senatör Tills’in hastalığı ve Cunnigham’ın eşi harici bir başka kadınla “romantik” mesajlarının ortaya çıkmasının seçimi nasıl etkileyeceği henüz bilinmiyor.[9]
[1] Amerika’da her iki senede bir Senato’nun 3’te 1’lik kesimi değişiyor. Böylelikle her senatör 6 sene görev yapıyor. Class 1 Senatörleri 2018 yılında seçildi, Class 2 senatörleri 2020, Class 3 senatörleri ise 2022 yılında seçime gidecek.
[2] https://www.politico.com/story/2019/08/28/sen-johnny-isakson-to-resign-at-end-of-the-year-1476655
[3] https://www.nytimes.com/2011/01/09/us/politics/09giffords.html
[4] https://www.washingtonpost.com/politics/2020/06/16/how-much-trouble-is-john-hickenlooper-an-ethics-violation-his-ancient-slave-ship-comment/
[5] https://www.politico.com/story/2017/06/17/early-voting-georgia-special-election-2017-239663
[6] https://www.desmoinesregister.com/story/news/politics/iowa-poll/2020/06/13/iowa-poll-theresa-greenfield-leads-joni-ernst-tight-senate-race/5346215002/
[7] https://www.washingtonpost.com/politics/2020/07/15/hrc-susan-collins-sara-gideon/
[8] https://nypost.com/2020/10/02/north-carolina-sen-thom-tillis-tests-positive-for-covid-19/
[9] https://edition.cnn.com/2020/10/03/politics/cal-cunningham-texts-north-carolina/index.html
